Henri Dunantstraat 3
6419PB Heerlen
0900 777 4 777
servicebureau@sevagram.nl
06-06-2025
De contactclown: Omdat iedereen aandacht verdient
In de zorg voor ouderen met dementie zijn empathie, geduld en persoonlijke aandacht essentieel. De contactclowns, te herkennen aan hun rode neus en speelse uitstraling, hebben een unieke manier om contact te maken. Hun aanpak, waarin muziek,humor en emotie centraal staan, biedt rust, verbinding en een terugkeer naar de 'innerlijke ik'.
Clown Teuntje, Maartje, Too, Ruth, Rosie en Pom zorgen letterlijk voor aandacht. Dit zijn hun clownsnamen. In werkelijkheid zijn het onze collega’s maar op het moment dat ze omgekleed zijn en de rode neus hebben opgezet, transformeren ze tot een volledig onbevangen clown die contact zoekt met de bewoner.
Leven in een eigen wereld
“Je leert jezelf te mogen zijn, zonder oordeel, zonder agenda. Je leert om tijd te hebben voor de ander, de bewoner, en je gaat met hem of haar mee in hun wereld”, vertelt Tiny Bremen als clown Ruth. “Bewoners met een verre vorm van dementie leven vaak in hun eigen wereld. Het uiten van hun gevoelens of vertellen wat ze beleven, is moeilijk. Wij proberen tot hun door te dringen zodat ze hun verhaal kunnen ‘vertellen’. Vertellen tussen aanhalingstekens omdat dat vaak op verschillende manieren gaat”, vult Resie Heugen aan. Resie is als MiMakker Pom.
Een MiMakker is een andere clown dan een contactclown. Resie maakt bijvoorbeeld contact zonder woorden. Met haar mimiek krijgt zij contact met de bewoner. “Een misverstand is dat we alleen contactclown zijn voor bewoners met dementie”, vertelt Petra Meewis als clown Too. “Laatst maakte ik contact met een bewoner met somatische klachten die zelden van haar kamer kwam. Ze was depressief en in zichzelf gekeerd. Door contact met haar te maken, werd er weer gelachen. Na afloop vertelde deze bewoner ‘dat had ik net effe nodig, ik was zo verdrietig’. Dat doet mij dan ook iets”, vertelt Petra.
De rode neus
De rode neus van de contactclown is een krachtig hulpmiddel. Het dient als visuele uitnodiging en als een primaire prikkel voor de bewoners. “Ouderen met dementie kunnen vaak reageren op eenvoudige signalen zoals kleur, beweging en geluid”, vertelt Diana Curfs, als clown Maartje. “De rode neus trekt direct de aandacht en stelt de bewoner op zijn of haar gemak. Deze herkenbare en duidelijke accentuering helpt bewoners uit hun verwarring te stappen en zich open te stellen voor hetgeen ze zien gebeuren.”
Terugkeer naar de innerlijke ik
Het werk van een contactclown draait om het meevoelen en aanpassen. “Bewoners met dementie zijn soms gevangen in verwarring en emoties die ze niet altijd kunnen uiten”, vertelt Regina Kemp, onze Teuntje. “Wij als clown voelen feilloos aan wat de bewoner op dat moment nodig heeft door zijn of haar lichaamsstaal, gezichtsuitdrukking of kleine signalen. Door mee te gaan in de emotie van de bewoner – of dat nu vreugde, verdriet of verwarring is – weet de clown een brug te slaan naar het 'innerlijke ik' van de bewoner. Soms brengt dit herinneringen en emoties naar boven die bij de bewoners lang verborgen waren.”
Muziek
Muziek speelt ook een cruciale rol in het werk van contactclowns. Zeker wanneer mensen met dementie moeite hebben met taal, kunnen ze vaak wel reageren op muziek. Een bekend deuntje of ritme brengt herkenning en vreugde en een onvergetelijk moment van verbinding. Clowns maken gebruik van liedjes uit de jeugd van de bewoner. Of ze stimuleren de bewoner om mee te klappen, te bewegen of zelfs zacht mee te zingen. Deze bijzondere momenten laten de bewoners ontspannen, waardoor ze zich openen voor nog meer openhartigheid. “Dit zijn door ons als contactclown mooie individuele momentjes”, vertelt Tiny. “Naast deze momentjes hebben we binnen Sevagram ook een muziekcoördinator die in groepsverband ‘muziek aan tafel’ of ‘schilderen op muziek’ aanbiedt."
Meegaan in de emotie: de kunst van aanpassen
“In de rol van contactclown ligt de nadruk op het aanpassen van het gedrag aan de behoeften van de bewoner. De clown komt zonder verwachtingen en zonder vaste plannen, omdat de bewoner de richting van de interactie bepaalt”, vertelt Regina. “Door ons volledig aan te passen, is de clown in staat om werkelijk aanwezig te zijn en aan te voelen wat er nodig is, moment voor moment. Dit vraagt om een hoge mate van gevoeligheid en flexibiliteit, omdat de behoeften van mensen met dementie van seconde tot seconde kunnen veranderen. Je moet de bewoner ‘vangen’ als deze ervoor openstaat”, vertelt Resie Heugen. “Dat klinkt wellicht negatief maar iedereen verdient aandacht. Ook de bewoner die volledig in z’n eigen wereld ronddwaalt. Het is dan de kunst om de aandacht van deze bewoner te krijgen waardoor wij in z’n wereld stappen en met hem mee beleven
wat hij beleeft. Dat kan plezierig zijn, maar soms ook emotioneel. De bewoner heeft het gevoel dat hij begrepen wordt hetgeen hem rust geeft en opvrolijkt.” Iedereen verdient aandacht “Een belangrijk uitgangspunt in het werk van contactclowns is dat iedere bewoner aandacht verdient. Voor veel ouderen, en zeker voor bewoners met dementie, is sociaal contact niet altijd vanzelfsprekend. Wij bieden deze aandacht zonder oordeel over verwachtingen. Ons doel is om er te zijn, op het moment. Door op momenten aanwezig te zijn voor bewoners die zich hierdoor gezien en gehoord voelen”, vertelt Lia Souren als contactclown Rosie.
Interessant voor jou
Alle nieuwsberichten0900 777 4 777
+